İstanbul'da Kentsel Dönüşüm Neden Bu Kadar Yavaş İlerliyor?

14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan son Türkiye Parlamentosu seçimlerinde de depreme hazırlık ve kentsel dönüşüm tüm partilerin vaatleri arasında yer almasına rağmen, İstanbul'da riskli binaların dönüşümü hala istenilen hızda ilerlemiyor. Peki, bunun sebepleri neler?

Yetersiz Tarama ve Riskli Bina Sayısı:

• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından 2020 yılında başlatılan "Hızlı Tarama Yöntemleri ile Bina İncelemesi Projesi" kapsamında 160 bin bina incelemeye alınmış olsa da, İstanbul'daki 1,2 milyon binanın sadece 35 bini incelenebildi.
• Bu incelemeler sonucunda 35 bin binanın riskli olduğu ve acilen yıkılması gerektiği belirlenmiş olsa da, şu ana kadar sadece 178 bina yıkılabildi.

Finansman Sorunları:

• Kentsel dönüşümde en büyük problemlerden biri finansman.
• Ev sahiplerine verilen kira yardımı yetersiz kalıyor ve kiracıya verilmiyor.
• Binaların güçlendirilmesi de oldukça yüksek maliyetler gerektiriyor.

Muvafakat Sorunları ve Hak Kaybı Korkusu:

• Kentsel dönüşümde karar verme süreci, kat maliklerinin üçte ikisinin muvafakatiyle alınıyor. Bu durum, dönüşüm projelerinin gecikmesine neden oluyor.
• Vatandaşlar, evlerinden çıkarılma ve hak kaybı korkusuyla hasar tespiti başvurusunda bulunmuyor.

Hukuki Sorunlar ve Güvensizlik:

• Kentsel dönüşüm projelerinde yaşanan bazı dolandırıcılık ve hukuksuzluklar da vatandaşlarda güvensizlik yaratıyor.
• Sözleşmelerde yaşanan anlaşmazlıklar ve mağduriyetler de süreci aksatıyor.

Rant Odaklı Yaklaşım:

• Bazı uzmanlar, kentsel dönüşümün bazı bölgelerde rant odaklı olarak yapıldığını ve riskli olmayan binaların da dönüşüme dahil edildiğini savunuyor.
• Bu durum, vatandaşlarda haklı bir tepkiye yol açıyor.

Çözüm Önerileri:

• Riskli binaların öncelikli olarak boşaltılması ve kamu tarafından tahliye edilmesi gerekiyor.
• Vatandaşlara maddi ve manevi destek sağlanmalı, kira yardımları artırılmalı ve kiracıya da verilmeli.
• Kentsel dönüşüm projelerinde şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlanmalı, hukuksal altyapı güçlendirilmeli.
• Dönüşüm projeleri, vatandaşların katılımıyla ve rızasıyla yapılmalı.
• İmar artışlarıyla kentsel dönüşümü finanse etme modelinden vazgeçilmeli, alternatif finansman modelleri geliştirilmeli.
• Kentsel dönüşüm, merkezi ve yerel yönetimlerle vatandaşların iş birliğiyle ele alınmalı.